Μπορεί το εθνικό κόμμα της Σκωτίας να καθυστέρησε τέσσερα χρόνια να κάνει το δημοψήφισμα που είχε υποσχεθεί για το 2010, αλλά τουλάχιστον  κράτησε τον λόγο του. Πράγματι, το 2014,  το έτερον ήμισυ της Αγγλίας στο σχήμα του Ηνωμένου  Βασιλείου κλήθηκε  να αποφασίσει αν θα έσπαγε  την ενότητα των  δύο χωρών,  ανακηρύσσοντας τη Σκωτία ανεξάρτητη. Η ενοποίηση των δύο χωρών  μετρούσε τρεις αιώνες ζωής, από τη συγκρότηση  δηλαδή της Μεγάλης Βρετανίας το 1707, με τη συμμαχία μεταξύ των δύο βασιλείων, της Αγγλίας  και της Σκωτίας, να έχει προλειάνει  το έδαφος 100  χρόνια  νωρίτερα. Όπως και με την περίπτωση της Ιρλανδίας  (κομμάτι της οποίας αποσχίστηκε από το Ηνωμένο  Βασίλειο στις αρχές  του 20ού αιώνα), η συμμαχία αυτή κατέληξε να έχει προνομιούχο εταίρο την Αγγλία, περιορίζοντας  την επιρροή της Σκωτίας και των άλλων πιο αδύναμων  εταίρων στις πολιτικές  αποφάσεις για την επικράτεια.

Η ίδια η εκλογή των «Εθνικών» στην ηγεσία  της Σκωτίας  το 2007  απαντούσε στη γιγάντωση  των αυτονομιστικών τάσεων. Ωστόσο, η τήρηση της προεκλογικής τους δέσμευσης για το δημοψήφισμα κατέστη ακόμα πιο επιτακτική  ύστερα από τη σκληρή πολιτική  λιτότητας που επέβαλε η κυβέρνηση  Κάμερον, και ιδίως  ο Τζορτζ Οσμπορν. Παρά το όνομά του, το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας είχε διεκδικήσει τις εκλογές  με μια δυναμική κεντροαριστερή  ατζέντα, που αφορούσε ζητήματα πρόνοιας και δικαιωμάτων,  η υλοποίηση  της οποίας καθίστατο δύσκολη με την παντοδυναμία των Τόρηδων στο βρετανικό Κοινοβούλιο. Μπορεί στην εσωτερική του πάλη  να κέρδισε το φιλοευρωπαϊκό  αίσθημα, αλλά το απωθημένο έμεινε. Άλλωστε, το βάρος της καμπάνιας υπέρ της ανεξαρτητοποίησης το είχε σηκώσει ο πρωθυπουργός των Εθνικών, Αλεξ Σάλμοντ, και ήταν αυτός που είχε υποχρεωθεί σε παραίτηση όταν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος  αποφάσισε υπέρ της παραμονής  της Σκωτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Τον Αλεξ Σάλμοντ διαδέχθηκε  η Νίκολα Στέρτζον, Νο 2 στην ηγεσία του κόμματος. Η Στέρτζον, μέντορας της οποίας υπήρξε  ο Σάλμοντ, κατά δήλωσή της, εκπροσωπούσε  μεν μια πιο κεντρώα τάση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ήταν λιγότερο σεπαρατίστρια από τον προκάτοχό της. Συγκεκριμένα, θεωρείται η κομματική υπεύθυνη για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος του 2014, πράγμα που της άφησε τον χαρακτηρισμό «της υπουργού του “ναι στην ανεξαρτητοποίηση”» (“yes minister”).  Από την αρχή της θητείας της, η Στέρτζον σημείωνε τεράστια ποσοστά αποδοχής (54% σύμφωνα με την πρώτη  σχετική δημοσκόπηση), και μεγαλύτερη  δημοφιλία  σε σχέση με την έντονη  προσωπικότητα του Αλεξ Σάλμοντ.

Λίγο μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, ένα άλλο δημοψήφισμα ανακοινώθηκε, με πιο καθοριστικό χαρακτήρα  για το μέλλον της Βρετανίας και της Ευρώπης γενικότερα. Κόντρα στην υπόλοιπη Βρετανία, η Σκωτία με 62% ψήφισε εμφατικά κατά του Brexit. Η Νίκολα Στέρτζον ξεκίνησε σχεδόν αμέσως νέες συζητήσεις  για δημοψήφισμα ανεξαρτητοποίησης, οδηγώντας σε απανωτές διενέξεις  με την  Τερέζα Μέι. Παράλληλα, ξεκίνησε ανεπιτυχώς  μια περιοδεία  συνεννόησης με στελέχη των Βρυξελλών  και με Ευρωπαίους ηγέτες για να εξερευνήσει τις πιθανότητες  παραμονής της Σκωτίας στην Ε.Ε., ύστερα από μια πιθανή απόσχισή της από το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι απαντήσεις  που πήρε έδιναν χαμηλή πιθανότητα  σε ένα τέτοιο σενάριο και έθεταν ως προαπαιτούμενο το πέρασμα ενός μεγάλου χρονικού διαστήματος, την προσχώρηση της Σκωτίας στην ευρωζώνη  και μια πολιτική για τη μείωση των υπερβολικών ελλειμμάτων  – ένα σκωτσέζικο μνημόνιο. Η αποστροφή του πρωθυπουργού της Ισπανίας,  Μαριάνο Ραχόι, είναι ενδεικτική: «Αν φύγει το Ηνωμένο Βασίλειο, φεύγει και η Σκωτία».

Ο λόγος για αυτή τη στάση των Βρυξελλών έχει να κάνει με την προτεραιότητα των καλών σχέσεων που θέλει να κρατήσει η Ε.Ε. με τη Βρετανία. Στο μεταξύ, παρά τα αρχικά σαρωτικά ποσοστά του Remain  στη Σκωτία, παρατηρείται μια απότομη διόγκωση του ευρωσκεπτικιστικού ρεύματος, που έχει ανεβάσει απότομα τις δημοσκοπικές  επιδόσεις  των μέχρι πρότινος ανύπαρκτων Τόρηδων. Ως εκ τούτου, η Νίκολα Στέρτζον τους τελευταίους μήνες παλινωδεί ανάμεσα στη διεξαγωγή ενός νέου δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας  για τη Σκωτία και τη συνέχιση  της κοινής  πορείας για έξοδο από την Ε.Ε. ως μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου. Η παραμονή σε αυτό δίνει ένα τεράστιο ατού στους Τόρηδες, ενώ η Ευρώπη,  ως συνήθως,  θέλει αίμα από τη μικρή χώρα για κάθε συνεργασία. Η Στέρτζον και η χώρα της έχουν στριμωχτεί ανάμεσα στην Τερέζα Μέι και τον Βόλφγκανγκ  Σόιμπλε, χωρίς εμφανές σχέδιο διαφυγής.

 

1. «Paul Mason: Μπορεί να επιβιώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση;». Συνέντευξη στον Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου, 9/2/2016.  http:// unfollow.com.gr/web-only/paul-mason-mporei-na-epiviosei-i-evropaiki-enosi/